De Russisch-Orthodoxe muziek
De oude Russische kerkzang: de gezongen liederen bij de liturgie hebben in de loop der eeuwen heel wat veranderingen ondergaan. De oorsprong van de Russische kerkmuziek ligt in de Griekse en Bulgaarse zang. Al vrij snel gaat deze zich echter zelfstandig ontwikkelen. De oudste zangwijze is de znamennyj zang en bestaat uit een systeem van melodieën die 8 tonen bevat. Tussen de 15e en 17e eeuw ontwikkelt zich de vroeg-Russische meerstemmigheid en de kerkmuziek wordt dan ook sterk beïnvloed door Russische volksmelodieën.
West-Europese invloeden: in de 17e eeuw vinden grote veranderingen plaats in de Russische muziekstijl. Vanuit Polen dringen via West-Oekraïne westerse invloeden het Russische Rijk binnen. De Russische kerkmuziek verwereldlijkt en nieuwe voor Rusland vreemde elementen worden ingevoerd. In de 18e eeuw worden aan het hof van de tsaar in Sint-Petersburg de beste Europese kunstenaars uitgenodigd, onder wie bekende Italiaanse muzikanten en componisten. Zij krijgen de opdracht zowel wereldlijke- als kerkmuziek te schrijven. Belangrijke Russische componisten uit die tijd die zich onder Italiaanse invloed bevinden, zijn Berezovski en Bortnjanski.
Verlangen naar de eigen wortels: in de 19e eeuw wordt de kloof tussen de oude kerkzang en de meer verwereldlijkte kerkmuziek steeds groter. Er komt een steeds groter wordend verlangen om terug te keren naar de eigen wortels en de oorspronkelijk melodieën. Componisten als Glinka en Tsjaikovski proberen met hun composities aan dit verlangen gehoor te geven. Tsjaikovski schrijft 2 cycli: de Liturgie en de Vespers. Zo ontstaat er een nieuwe richting in de geestelijke muziek. Componisten als Grebensjikov, Kikta, Kastalski en Tsjesnokov bewerken de oude melodieën op een originele, niet aan de westerse harmonieleer gebonden manier. Het hoogtepunt in de ontwikkeling van de harmonisatie van oude gezangen vormen wellicht de Vespers van Rachmaninov.
Het heden: dit proces wordt onderbroken door de revolutie van 1917. Enkele decennia lang is in de Sovjet-Unie elke vorm van godsdienst officieel verboden. Sinds de viering van 1000 jaar christendom in Rusland in 1988 komt er een einde aan de vervolgingen en gaat men zich actief bezighouden met de restauratie van de oude muziek. Rusland herontdekt zijn eigen kerkelijke traditie die al snel ook in het westen erkenning en waardering verwerft.
